De “Global Guidelines for the Prevention of Surgical Site Infection” bevatten een lijst van 29 concrete aanbevelingen die door 20 van ’s werelds meest vooraanstaande deskundigen zijn gedistilleerd uit 26 beoordelingen van het meest recente bewijsmateriaal. De aanbevelingen zijn vandaag ook gepubliceerd in “The Lancet Infectious Diseases” en zijn bedoeld om de toenemende last van infecties in de gezondheidszorg voor zowel patiënten als gezondheidszorgsystemen wereldwijd aan te pakken.
“Niemand zou ziek mogen worden terwijl hij zorg zoekt of ontvangt,” zei dr. Marie-Paule Kieny, assistent-directeur-generaal voor gezondheidszorgsystemen en innovatie van de WHO. “Het voorkomen van chirurgische infecties is nog nooit zo belangrijk geweest, maar het is complex en vereist een scala aan preventieve maatregelen. Deze richtsnoeren zijn van onschatbare waarde voor de bescherming van patiënten.”
Chirurgische wondinfecties worden veroorzaakt door bacteriën die binnendringen via incisies die tijdens een operatie worden gemaakt. Ze bedreigen elk jaar het leven van miljoenen patiënten en dragen bij tot de verspreiding van antibioticaresistentie. In lage- en middeninkomenslanden raakt 11% van de geopereerde patiënten tijdens het proces besmet. In Afrika loopt tot 20% van de vrouwen die een keizersnede ondergaan, een wondinfectie op, waardoor hun eigen gezondheid en hun vermogen om voor hun baby’s te zorgen, in gevaar komt.
Maar infecties aan operatieplaatsen zijn niet alleen een probleem voor arme landen. In de Verenigde Staten dragen ze ertoe bij dat patiënten meer dan 400.000 extra dagen in het ziekenhuis doorbrengen, wat neerkomt op een extra bedrag van 900 miljoen dollar per jaar.
Voor, tijdens en na de operatie infecties voorkomen
De richtsnoeren omvatten 13 aanbevelingen voor de periode vóór de operatie, en 16 voor het voorkomen van infecties tijdens en na de operatie. Zij variëren van eenvoudige voorzorgsmaatregelen, zoals ervoor zorgen dat patiënten baden of douchen vóór de operatie en de beste manier voor chirurgische teams om hun handen te reinigen, tot richtsnoeren over wanneer antibiotica moeten worden gebruikt om infecties te voorkomen, welke ontsmettingsmiddelen moeten worden gebruikt vóór de incisie en welke hechtingen moeten worden gebruikt.
“Vroeg of laat moeten velen van ons worden geopereerd, maar niemand van ons wil een infectie oplopen op de operatietafel,” zei dr. Ed Kelley, directeur van de afdeling Dienstverlening en Veiligheid van de WHO. “Door deze nieuwe richtlijnen toe te passen kunnen chirurgische teams de schade beperken, de kwaliteit van leven verbeteren en hun steentje bijdragen om de verspreiding van antibioticaresistentie een halt toe te roepen. Wij bevelen ook aan dat patiënten die zich op een operatie voorbereiden, hun chirurg vragen of hij het advies van de WHO opvolgt.”
Er waren tot nu toe geen internationale, op bewijsmateriaal gebaseerde richtlijnen beschikbaar en er zijn inconsistenties in de interpretatie van bewijsmateriaal en aanbevelingen in bestaande nationale richtlijnen. De nieuwe WHO-richtsnoeren zijn geldig voor elk land en geschikt voor lokale aanpassingen, en houden rekening met de kracht van het beschikbare wetenschappelijke bewijsmateriaal, de kosten en de gevolgen voor de middelen, en de waarden en voorkeuren van de patiënt. Zij vormen een aanvulling op de populaire “Surgical Safety Checklist” van de WHO, die een breed scala aan veiligheidsmaatregelen geeft, door meer gedetailleerde aanbevelingen te geven over het voorkomen van infecties.
Het tegengaan van de verspreiding van antibioticaresistentie
Belangrijk is dat de richtsnoeren aanbevelen dat antibiotica alleen worden gebruikt om infecties vóór en tijdens de operatie te voorkomen, een cruciale maatregel om de verspreiding van antibioticaresistentie een halt toe te roepen. Antibiotica mogen niet worden gebruikt na de operatie, zoals vaak wordt gedaan.
Antibiotica zijn geneesmiddelen die worden gebruikt om bacteriële infecties te voorkomen en te behandelen. Resistentie tegen antibiotica ontstaat wanneer bacteriën veranderen als reactie op het gebruik van deze geneesmiddelen. Resistentie ontwikkelt zich op natuurlijke wijze in de loop van de tijd, maar verkeerd gebruik van antibiotica bij mens en dier versnelt het proces in hoog tempo.
Antibioticaresistentie brengt de verworvenheden van de moderne geneeskunde in gevaar. Zonder effectieve antibiotica voor de preventie en behandeling van infecties worden orgaantransplantaties, kankerchemotherapie en operaties zoals keizersneden en heupprothesen veel gevaarlijker. Dit leidt tot langere ziekenhuisopnames, hogere medische kosten en een hoger sterftecijfer.
Uit vele studies blijkt dat de schade als gevolg van infecties op operatieplaatsen aanzienlijk kan worden beperkt door de toepassing van een reeks preventieve maatregelen. Uit een proefonderzoek in 4 Afrikaanse landen is gebleken dat de toepassing van een selectie van de nieuwe aanbevelingen kan leiden tot een vermindering van 39% van het aantal postoperatieve wondinfecties. Voortbouwend op deze succesvolle voorbeelden ontwikkelt de WHO een gids en een toolkit die nationale en lokale autoriteiten zullen helpen om de aanbevelingen in praktijk te brengen.