Substancje zmieniające umysł były celowo używane przez ludzi prawie tak długo, jak długo istnieli ludzie. Starożytne kultury na całym świecie odkryły psychoaktywne efekty rodzimych roślin i wykorzystywały je w ceremoniach religijnych oraz do leczenia chorób. Konsumpcja trwa do dziś, choć współczesne pokolenia używają tych tradycyjnych narkotyków również rekreacyjnie. Oto siedem z najbardziej powszechnych substancji zmieniających umysł, stosowanych przez kultury na całym świecie.

Grzyby (psylocybina)

Fot: J. Borruel/

Grzybki zawierające halucynogenną substancję chemiczną psylocybinę, znaną również jako „magiczne grzybki”, były używane w tradycyjnych ceremoniach religijnych na całym świecie. There is some evidence from cave paintings in northern Africa that mushrooms were used in religious ceremonies as far back as 9,000 BC though some dispute that psychoactive mushrooms are the ones depicted. Inny nieco sporny mural z 6,000 BC w Hiszpanii przedstawia psychodeliczne grzyby pod obrazem byka.

Używanie grzybów było powszechne w starożytnej Irlandii, jak również. Druidzi spożywali grzyby z czerwonym kapeluszem i małymi białymi kropkami zwanymi muchomorem sromotnikowym (pomyśl o Alicji w Krainie Czarów), aby uzyskać mądrość od ziemi, podczas gdy pospolity grzyb zwany kapeluszem wolności dawał konsumentom mniej intensywny haj. Mówi się, że oba wywołują wróżkowe halucynacje, które są powszechne w starej gaelickiej sztuce i folklorze.

Dokładne dowody wczesnego religijnego wykorzystania grzybów można również znaleźć w Meksyku i Ameryce Środkowej. Kultury Azteków, Majów, Mazatec, Mixtec, Nauhua i Zapotec mają sztukę i archeologiczne artefakty, które przedstawiają grzyby jako sposób na komunikację z bogami. Azteckie słowo określające grzyby, teonanácatl, oznacza „ciało bogów”. Daleko od rekreacji, celem użycia grzybów było osiągnięcie transcendentalnego stanu zmienionej świadomości, która zachęcała do spirytualizmu.

Nowoczesne zachodnie zrozumienie psylocybiny wywodzi się z badania rdzennego użycia. Bankier i badacz grzybów amator o nazwisku R. Gordon Wasson badał grzyby w Oaxaca w 1955 roku, kiedy uczestniczył w ceremonii przeprowadzonej przez religijnego członka rdzennego ludu Mazatec. Napisał o tym doświadczeniu artykuł dla Life zatytułowany „Seeking the Magic Mushroom.”

Mak opiumowy (opium)

Photo: Couperfield/

Opium jest pozyskiwane z maku opiumowego (Papaver somniferum). Środek odurzający powstaje po przecięciu główki maku pod kwiatem, co pozwala na wyciek mlecznobiałego soku. Sok ten jest zbierany i suszony w celu uzyskania opium. Podczas gdy wszystkie maki mają pewną ilość soku produkującego opium, jest on najbardziej skoncentrowany w Papaver somniferum.

Pierwsze znane ludzkie użycie opium pochodzi od Sumerów (którzy nazywali je hul gil, co oznacza „roślina radości”) około 3400 r. p.n.e. Wiedza o możliwościach tej rośliny dotarła do starożytnego Egiptu, Grecji i Rzymu. Egipcjanie pod rządami króla Tutanchamona byli fanami opium około 1333 r. p.n.e., a Homer wspomina o opium jako lekarstwie w Odysei. Nie był on jedynym starożytnym Grekiem, który tak uważał. Grecy i Rzymianie używali opium między innymi do uśmierzania bólu, leczenia bezsenności i wspomagania trawienia. Starożytni Grecy nawet przedstawiali bogów Hypnos, Nyx, Thanatos i Demeter (sen, noc, śmierć i żniwa, odpowiednio) z makami na nich.

Później, opium rozprzestrzeniło się do Azji, prawdopodobnie wzdłuż Jedwabnego Szlaku około siódmego wieku. Sucha pustynia okazała się być żyzną ziemią do uprawy maku. Do 1700 roku, opium było używane z ciemniejszych powodów. Zakaz w Chinach doprowadził do wojen opiumowych, gdy Chińczycy próbowali ograniczyć uzależnienie, a Brytyjczycy i Francuzi walczyli o utrzymanie zyskownego handlu opium. Te dwie wojny (jedna od 1839 do 1842 i jedna od 1856 do 1860) doprowadziły do tego, że Chińczycy oddali Hongkong Brytyjczykom.

Dzisiaj opium jest o wiele bardziej wyrafinowane niż wtedy, gdy używały go starożytne cywilizacje. Nowoczesne pochodne opium obejmują heroinę, OxyContin i morfinę. Wszystkie pochodne oprócz heroiny, która jest narkotykiem z listy I, są sklasyfikowane w USA jako narkotyki z listy II, co oznacza, że mają zastosowania lecznicze z dużym potencjałem do nadużywania.

Ayahuasca (dimetylotryptamina lub DMT)

Photo: Dana Toerien/

Ayahuasca jest używana przez wiele rdzennych plemion w całej Amazonii. Jest to napar sporządzany przez połączenie dwóch roślin występujących na tym obszarze: winorośli ayahuasca i liścia chacruna. Liść ten zawiera dimetylotryptaminę (DMT), jeden z najpotężniejszych psychodelików na świecie, podczas gdy winorośl jest inhibitorem monoaminooksydazy (MAOI), co pozwala DMT przekroczyć barierę krew-mózg. Istnieją dowody sugerujące, że ayahuasca mogła być przygotowywana już 1000 lat temu. Nie wiadomo dokładnie, kiedy lub jak odkryto, że te dwie rośliny razem stają się potężnym halucynogenem, ale działa tylko wtedy, gdy są spożywane w tandemie.

Tradycyjnie, tylko szamani będą pić ayahuascę. Napar wywołuje silne wizje i od pokoleń wierzy się, że ayahuasca może leczyć zarówno fizyczne i psychiczne choroby innych, jak i inne problemy w ich społeczności. Ayahuasca jest silnym halucynogenem, wywołującym żywe wizje i to, co wydaje się być wglądem w przeszłość i przyszłość. Wywołuje również gwałtowne wymioty i biegunkę podczas czterogodzinnego doświadczenia.

Dzisiaj ayahuasca jest bardzo poszukiwana przez ludzi z krajów zachodnich, gdzie narkotyk ten jest ściśle zakazany. Tysiące turystów przybywa co roku do Amazonii w Peru, aby spróbować jej na własnej skórze.

Peyote i san pedro (meskalina)

Foto: vainillaychile/

Peyote to mały, bezkolcowy kaktus, który rośnie w środkowym Meksyku i południowej części Stanów Zjednoczonych. Odrosty na kaktusie są zrywane i zbierane dla meskaliny, aktywnego składnika halucynogennego rośliny. Aztekowie i inne ludy tubylcze jedli pejotl świeży lub suszony, aby wywoływać wizje i komunikować się z przodkami i bogami.

Konsumowany w ten sposób, meskalina w pejotlu zwiększa ciśnienie krwi i tętno, jednocześnie hamując apetyt. Może powodować uderzenia gorąca i dreszcze, a także mdłości i wymioty. Z psychologicznego punktu widzenia, euforia i wzmożone zmysły są powszechne. Synestezja (widzenie muzyki lub słyszenie kolorów) i realistyczne halucynacje są również zgłaszane.

Dzisiaj, pejotl jest narkotykiem z listy I w USA, chociaż są wyjątki dla ceremonii religijnych w oficjalnym kościele rdzennych Amerykanów.

San Pedro jest innym kaktusem, który zawiera meskalinę. Rośnie w Andach w Ameryce Południowej i jest używany głównie przez rdzenne grupy Peru i Ekwadoru. Odkryto kamienne rzeźby, tkaniny i inne artefakty sprzed tysięcy lat, przedstawiające szamanów i wysoki kaktus. Tradycyjnie napój przyrządza się przez pokrojenie i ugotowanie kaktusa. Spożycie go wysyła człowieka w psychodeliczną podróż. Do dziś jest on używany przez plemiona jako środek diagnozowania i leczenia chorób.

Salvia divinorum (salvinorin A)

Foto: Yakov Oskanov/

Salvia divinorum (powszechnie określana po prostu jako „salvia”) jest rośliną pochodzącą z Oaxaca w Meksyku. Należy do rodziny roślin Lamiaceae, która jest taka sama jak mięta. Zawiera salwinorynę A, psychoaktywną substancję chemiczną. Pierwotnie Indianie Mazatec używali tej rośliny w ceremoniach religijnych do wywoływania wizji. Wzywali ją w celu uzdrowienia i połączenia się z boskością. Tradycyjnie z liści parzy się herbatę lub żuje się je i ssie. Powoduje śmiech, euforię i podobne do snu halucynacje, które zniekształcają czas i miejsce na okres do godziny.

Wraz z religijnym znaczeniem rośliny, jest ona używana do leczenia biegunki, bólów głowy, anemii i bólów brzucha. Niewiele wiadomo o pełnej historii użycia szałwii, a do powszechnej świadomości w USA dotarła dopiero po tym, jak została podniesiona przez R. Gordona Wassona, tego samego człowieka, który był odpowiedzialny za sprowadzenie grzybów z Ameryki Środkowej do USA.

Iboga (ibogaina)

Tabernanthe iboga (w skrócie „iboga”) to zielony krzew pochodzący z lasów deszczowych zachodniej i środkowej Afryki. Ibogaina jest psychoaktywną substancją chemiczną znajdującą się w korze korzenia tej rośliny, która może mieć bardzo silne efekty psychodeliczne. Plemiona z tego regionu, w szczególności lud Bwiti z Gabonu, używały ibogi od wieków w praktykach duchowych. Do dziś używa się jej w ceremoniach przejścia w wiek dojrzały. Używa się jej również do uzdrawiania oraz do komunikacji z przodkami i postaciami religijnymi. Ibogaina stała się dziś bardzo dobrze znana ze względu na jej skuteczność w leczeniu uzależnienia od opiatów, chociaż komplikacje medyczne związane z tą substancją sprawiają, że praktyka ta jest kontrowersyjna.

Kannabis (tetrahydrokannabinol lub THC)

Photo: bondgrunge/

Kannabis była używana przez wiele starożytnych cywilizacji na całym świecie. W tym kontekście skupimy się na konopiach, które naturalnie zawierają psychoaktywny składnik tetrahydrokannabinol (THC), a nie na konopiach, roślinie nie zawierającej THC, używanej do produkcji tekstyliów.

Piśmienne odniesienia do konopi sięgają świętych tekstów indyjskich znanych jako Wedy, które zostały napisane między 1500 r. p.n.e. a 1000 r. p.n.e. Marihuana była jedną z pięciu świętych roślin wymienionych ze względu na jej zdolność do przynoszenia radości i łagodzenia niepokoju. W innych hinduskich tekstach bóg Sziwa jest związany z bhangiem, napojem z dodatkiem konopi, który jest nadal regularnie spożywany w niektórych częściach zachodnich Indii.

Najwcześniejsze fizyczne dowody palenia konopi do celów psychoaktywnych pochodzą z grobowca w zachodnich Chinach z około 500 r. p.n.e. Społeczności na Płaskowyżu Tybetańskim długo uprawiały konopie o niskiej zawartości THC dla włókien. W grobowcu badacze odkryli jednak, że wyższe stężenie THC (choć wciąż niskie według dzisiejszych standardów) było spalane w drewnianych piecach przez lud Jirzankal z zachodnich Chin w górach Pamir.

Na Bliskim Wschodzie istnieją pisemne zapisy z około 425 r. p.n.e. autorstwa starożytnego greckiego historyka Herodota, które opisują środkowoazjatyckich nomadów zwanych Scytami, którzy spożywali marihuanę rekreacyjnie. Używanie na Bliskim Wschodzie rozpoczęło się jednak około 800 roku n.e. wraz z powstaniem islamu. Koran wyraźnie zabrania picia alkoholu, ale nie mówi nic o marihuanie. Była ona tradycyjnie spożywana rekreacyjnie i nazywana haszyszem (po arabsku „trawa”). Konopie indyjskie kwitły przez setki lat i podróżowały z islamem przez północną Afrykę i południową Hiszpanię, zanim ich stosowanie uległo spowolnieniu w latach 1800.

.