Ciało tarantuli warunkowo możliwe dzieli się na dwie części – prosomę (głowotułów) i opisthosomę (odwłok), połączone między sobą małym skoczkiem – szypułką.
Ogółem całe ciało pająka pokryte jest grubym, dostatecznie twardym pancerzem – egzoszkieletem, przedstawiającym się z chitynizowanego kutikuli z warstwą komórek podskórnych – hipodermą. Najwięcej twardego kutykuli znajduje się w szponach i chelicerach, najmniej twarda, gumowo-pasmowa kutykula powstaje w stawach odnóży. Egzoszkielet pełni różne funkcje: ściśle szkieletową, do której przyczepiona jest większość mięśni; stanowi bufor pomiędzy organizmem pająka a otoczeniem, chroniąc go przed szybką utratą wilgoci, a także chroni szlachetne narządy wewnętrzne przed działaniem czynników mechanicznych. Egzoszkielet posiada również na sobie liczne włoski i szczecinki, pełniące funkcje czuciowe, dotykowe i inne (np. obronne). Głównym i ważnym elementem, tworzącym egzoszkielet pająka jest chityna (polisacharyd azotowy), która w połączeniu ze sklerotyną (białkiem) zapewnia jego wytrzymałość.
Prosoma (głowotułów), prawdopodobnie najważniejsza i najbardziej funkcjonalna część ciała pająka, gdyż w niej znajduje się zwoje nerwowe (mózg) pająka oraz główne mięśnie (w szczególności ssące żołądka i mięśnie, odpowiedzialne za poruszanie się i kontrolowane przez chelicerae). Nosi też na sobie chelicerae i bazalne segmenty kończyn pająka – сoxa. Od powyższego prosoma pokryta jest niezafałszowaną deską rozdzielczą – karapaksem, na którego przedniej części (bulwce) znajdują się oczy (ocelli), cztery pary. Karapaks posiada środkowy wciskający się – ( tergal аpodeme), do którego przymocowane są mięśnie.
Z dolnymi bokami prosomy, naprzeciwko karapaksu, związany jest mostek piersiowy, w dolnej części którego znajdują się dwie komórki – sigilli, o funkcjach dotychczas nie uświadamianych. W przedniej części mostka, u podstawy chelicerae, znajdują się jeszcze dwa segmenty (tzw. dolna i górna „warga”) – labium (rostrum) i labrum. Z boków pancerz i mostek ograniczone są przez bazalne segmenty odnóży (сoxa). Wszystkie te części połączone są między sobą elastycznymi błonami gumowo-paskowymi (pleurae) i pokryte grubą pokrywą włosków i setek.
Opisthosoma (odwłok) ma również większe znaczenie w organizacji tarantuli i zawiera w sobie narządy, realizujące funkcje trawienne, rozrodcze, a także spoczynkowe jej organizmu. Od dołu, w podstawie opisthosomy, tkwi platforma epiginalna – (epiginum), wyżłobiona z pozostałej części odwłoka z przodu przez szypułkę, a z tyłu przez rowek epiginalny, znajdujący się pomiędzy pierwszą parą „płuc książkowych”, które oddzieliły się poniżej środka, za którymi podąża druga para „płuc książkowych”, mających podobną budowę. Na końcu odwłoka tarantuli znajdują się dwuparowe wyrostki wytwarzające jedwab (spinneret) oraz odbyt.
Wyrostki. Ciało pająka posiada 8 par przydatków (wyrostków). Pierwsza para przydatków, poziomo wystająca w przednich częściach ciała, nazywa się helicerae. Każdy z tych przydatków składa się z dwóch członów, z których zewnętrzny, przypominający szpon („ząb”), wpada w rowek członu głównego (jak ostrze składanego noża). Na końcu każdego zęba znajduje się kanał dla trującego żelaza. Za pomocą chelicerae tarantula łapie posiłek, żuje go, przeciąga po kokonach, chroni się przed wrogami, pomaga sobie przy kopaniu nor i tak dalej.
Następna para przydatków, położona obok chelicerae, – рedipalp, który choć i wygląda jak noga, ale jest znacznie krótszy, ma tylko jeden pazur i nie wykonuje funkcji motorycznych, ale służy też narządom zmysłu dotyku. Poza dorosłymi samcami pedipalpy są zmutowane w związku z ich funkcją kopulacyjną, segmenty wierzchołkowe są przekształcone w narządy kopulacyjne (сymbium). Każdy pedipalp składa się z zalążka rurkowatych segmentów, połączonych ze sobą błonami gumowo-paskowymi, z których ostatni niesie na końcu dwa pęczki setae (opuszki palców) i pazur. Zaczynając od podstawy są to: coxa (I), trochanter (II), femur (III), patella (IV), tibia (V) tarsus (VI) i pretarsus.
Po pedipalpach następują cztery pary odnóży kroczących, z których każde ma również siedem segmentów. W odróżnieniu od pedipalpów wierzchołkowy segment odnóży posiada dwa pazury, a ponadto segment szósty (stęp) podzielony jest na dwa pseudosegmenty – basitarsus i telotarsus. U dorosłych samców wielu gatunków tarantul na spodniej stronie piątego segmentu pierwszej (raz na jakiś czas drugiej) pary odnóży znajduje się ostroga (haczyk), służąca do odejmowania samicom chelicerae w czasie godów.
Odnóża, podobnie jak pedipalpy tarantul, pokryte są różnego rodzaju włoskami i setkami, które w dużej części pełnią funkcję węchową i czuciową. Natomiast rzędy włosków rozmieszczone na członach VI i VII, często o metalicznym zabarwieniu, zgrupowane są w specjalny twór – scopulae i umożliwiają ciężkiemu pająkowi wspinanie się po gładkich szklanych powierzchniach.
Ostatnia, pojedyncza przynależność rozmieszczona na końcu odwłoka – spinneret (wyrostki jedwabne). Wszystkie tarantule mają dwie pary takich wyrostków: jedna z nich jest praktycznie niewidoczna i wygląda jak para słabo widocznych gruzełków, tylna para jest dobrze rozwinięta na podobieństwo wydłużonych wyrostków. Obie pary wytwarzają sieć, połączoną z gruczołami wytwarzającymi jedwab, zajmującą znaczną część wnętrza odwłoka. Pajęczyna pająków zbliżona jest składem chemicznym do jedwabiu jedwabników (różni się mniejszym udziałem substancji klejących – serycyny). Podstawę struktury pajęczyny stanowi proteid fibroina, utworzony przez kompleks albuminy, kwasu glutaminowego i alfa-alaniny.
top
.