No. 2718
CANNING AND THE TIN CAN

by Andrew Boyd

Dzisiaj wszystko jest w puszce. University of Houston’s College of Engineering prezentuje tę serię o maszynach, dzięki którym działa nasza cywilizacja, oraz o ludziach, których pomysłowość je stworzyła.

Był rok 1809 i Napoleon miał problem. Jego kampanie wojskowe były zakłócane – przez żywność. Psuła się, zanim docierała na linię frontu. Rząd francuski zaoferował więc nagrodę w wysokości dwunastu tysięcy franków za rozwiązanie tego problemu.

I tym rozwiązaniem było puszkowanie. Nicholas Appert odkrył, że gdy żywność zostanie podgrzana do wysokiej temperatury, a następnie umieszczona w szczelnie zamkniętych pojemnikach, będzie można ją przechowywać przez długi czas. (Odkrycia tego dokonał pół wieku przed pracami Pasteura nad teorią zarazków). Przez wielu Appert jest uważany za ojca puszkowania. Brakowało mu jednak jednej ważnej innowacji: puszki. Appert używał szkła – nie był to najpraktyczniejszy pojemnik do transportu w czasie wojny.

Puszka pojawiła się na scenie zaledwie rok później, gdy Anglik Peter Durand zgłosił patent na puszki cynowe. Najwcześniejsze ocynowane puszki wyglądały podobnie jak dzisiejsze – płaski arkusz metalu zawinięty w kształt walca, z okrągłymi wycięciami przymocowanymi na każdym końcu. Puszki były początkowo wykonywane ręcznie. Proces produkcji puszki i sterylizacji żywności był kosztowny, w związku z czym żywność w puszkach była spożywana głównie przez wojsko. Żywność w puszkach znalazła dom w Stanach Zjednoczonych podczas wojny secesyjnej.

Oddly, zajęło to kolejne pięćdziesiąt lat od wynalezienia puszki do wynalezienia otwieracza do puszek. Przedtem młotki, dłuta i bagnety były otwieraczami z wyboru. Nietrudno sobie wyobrazić, że otwieranie puszek było częstą przyczyną urazów. Nie jest też do końca jasne, dlaczego wynalezienie otwieracza do puszek trwało tak długo. Niektórzy wskazują na pojawienie się cieńszych metalowych puszek, ale być może po prostu nikt nie uważał, że specjalistyczne narzędzie jest potrzebne. W końcu do czego służyły młotki i dłuta?

Najwcześniejsi rzemieślnicy wytwarzający puszki mogli wykonać sześćdziesiąt puszek dziennie. Według Instytutu Producentów Puszek, ponad 130 miliardów puszek jest obecnie produkowanych każdego roku tylko w Stanach Zjednoczonych. To jest ponad czterysta puszek na osobę. Oczywiście, puszki ocynowane ustąpiły miejsca na półkach sklepowych puszkom aluminiowym, zwłaszcza w przypadku napojów. I ma to swoje zalety. Aluminiowe puszki są jednym z najbardziej efektywnie recyklingowanych pojemników każdego rodzaju.

Jak postępy w technologii uczyniły puszki mniej kosztowne w produkcji, znalazły one swoją drogę do domów, a coraz więcej rodzajów żywności znalazło swoją drogę do puszek. Niektóre produkty spożywcze – jak pomidory, fasola, ananas i tuńczyk – są bardzo popularne w puszkach. Inne – takie jak Spam i Spaghettios – mają mniejsze, choć namiętne grono zwolenników.

Puszki nie są sławne. Groszek z puszki nie może się równać ze świeżym. A do mleka w puszce trzeba się trochę przyzwyczaić. Ale żywność w puszkach jest łatwa do przechowywania i dystrybucji. Oznacza to, że puszki są wciąż używane na wojnie, ale dziś jest to częściej wojna z głodem niż z ludzkością.

Jestem Andy Boyd na Uniwersytecie w Houston, gdzie interesujemy się tym, jak działają pomysłowe umysły.

(Theme music)
Notatki i odnośniki:

Puszkowanie. Ze strony internetowej Wikipedii: http://en.wikipedia.org/wiki/Canning. Dostęp 14 czerwca 2011 r.

Często zadawane pytania. Z witryny internetowej Instytutu Producentów Puszek: http://www.cancentral.com/recfaq.cfm. Dostęp 14 czerwca 2011.

Romance of the Tin Can. Modern Mechanix, luty, 1937. Zobacz także: http://blog.modernmechanix.com/2006/03/21/romance-of-the-tin-can/. Dostęp 14 czerwca 2011.

Zdjęcia puszek są autorstwa E. A. Boyda. Zdjęcie otwieracza do puszek pochodzi z amerykańskiego urzędu patentowego.

The Engines of Our Ingenuity is Copyright © 1988-2011 by John H. Lienhard.