„Globalne wytyczne dotyczące zapobiegania zakażeniom chirurgicznym” zawierają listę 29 konkretnych zaleceń wydestylowanych przez 20 wiodących światowych ekspertów z 26 przeglądów najnowszych dowodów. Zalecenia zostały również opublikowane dzisiaj w „The Lancet Infectious Diseases” i mają na celu rozwiązanie problemu rosnącego obciążenia związanego z zakażeniami związanymi z opieką zdrowotną zarówno dla pacjentów, jak i systemów opieki zdrowotnej na całym świecie.
„Nikt nie powinien zachorować podczas poszukiwania lub otrzymywania opieki” – powiedziała dr Marie-Paule Kieny, zastępca dyrektora generalnego WHO ds. systemów opieki zdrowotnej i innowacji. „Zapobieganie zakażeniom chirurgicznym nigdy nie było ważniejsze, ale jest złożone i wymaga szeregu środków zapobiegawczych. Te wytyczne są nieocenionym narzędziem ochrony pacjentów.”
Zakażenia miejsca operowanego są powodowane przez bakterie, które dostają się przez nacięcia wykonane podczas operacji. Zagrażają one życiu milionów pacjentów każdego roku i przyczyniają się do rozprzestrzeniania się oporności na antybiotyki. W krajach o niskim i średnim dochodzie 11% pacjentów poddawanych zabiegom chirurgicznym ulega zakażeniu podczas tego procesu. W Afryce do 20% kobiet po cesarskim cięciu zapada na zakażenie rany, co zagraża ich własnemu zdrowiu i zdolności do opieki nad dzieckiem.
Ale zakażenia miejsca operowanego nie są tylko problemem biednych krajów. W Stanach Zjednoczonych przyczyniają się one do spędzenia przez pacjentów ponad 400 000 dodatkowych dni w szpitalu, co kosztuje dodatkowe 900 milionów dolarów rocznie.
Zapobieganie zakażeniom przed, w trakcie i po operacji
Wytyczne obejmują 13 zaleceń dotyczących okresu przed operacją oraz 16 dotyczących zapobiegania zakażeniom w trakcie i po operacji. Obejmują one szereg prostych środków ostrożności, takich jak zapewnienie, aby pacjenci kąpali się lub brali prysznic przed operacją oraz najlepsze sposoby mycia rąk przez zespoły chirurgiczne, a także wskazówki dotyczące tego, kiedy należy stosować antybiotyki w celu zapobiegania infekcjom, jakich środków dezynfekujących należy używać przed nacięciem oraz jakich szwów należy użyć.
„Prędzej czy później wielu z nas będzie musiało poddać się operacji, ale nikt z nas nie chce zarazić się infekcją na stole operacyjnym” – powiedział dr Ed Kelley, dyrektor Departamentu Świadczenia Usług i Bezpieczeństwa WHO. „Stosując te nowe wytyczne, zespoły chirurgiczne mogą ograniczyć szkody, poprawić jakość życia i przyczynić się do powstrzymania rozprzestrzeniania się oporności na antybiotyki. Zalecamy również, aby pacjenci przygotowujący się do operacji zapytali swojego chirurga, czy postępuje zgodnie z zaleceniami WHO.”
Wcześniej nie były dostępne żadne międzynarodowe wytyczne oparte na dowodach naukowych, a w istniejących wytycznych krajowych występują niespójności w interpretacji dowodów i zaleceń. Nowe wytyczne WHO są ważne dla każdego kraju i nadają się do lokalnych adaptacji, a także uwzględniają siłę dostępnych dowodów naukowych, implikacje w zakresie kosztów i zasobów oraz wartości i preferencje pacjentów. Uzupełniają one popularną „Listę kontrolną bezpieczeństwa chirurgicznego” WHO, która zawiera szeroki zakres środków bezpieczeństwa, podając bardziej szczegółowe zalecenia dotyczące zapobiegania zakażeniom.
Zatrzymanie rozprzestrzeniania się oporności na antybiotyki
Co ważne, wytyczne zalecają stosowanie antybiotyków w celu zapobiegania zakażeniom wyłącznie przed operacją i w jej trakcie, co jest kluczowym środkiem w powstrzymaniu rozprzestrzeniania się oporności na antybiotyki. Antybiotyki nie powinny być stosowane po operacji, jak to się często robi.
Antybiotyki to leki stosowane w celu zapobiegania i leczenia zakażeń bakteryjnych. Oporność na antybiotyki występuje, gdy bakterie zmieniają się w odpowiedzi na stosowanie tych leków. Oporność rozwija się naturalnie z czasem, ale niewłaściwe stosowanie antybiotyków u ludzi i zwierząt gwałtownie przyspiesza ten proces.
Oporność na antybiotyki zagraża osiągnięciom współczesnej medycyny. Bez skutecznych antybiotyków do zapobiegania i leczenia infekcji, przeszczepy organów, chemioterapia nowotworów i operacje, takie jak cesarskie cięcie i wymiana stawu biodrowego, stają się o wiele bardziej niebezpieczne. Prowadzi to do dłuższych pobytów w szpitalu, wyższych kosztów medycznych i zwiększonej śmiertelności.
Wiele badań wykazuje, że wdrożenie szeregu środków zapobiegawczych znacznie zmniejsza szkody związane z zakażeniami miejsca operowanego. Badanie pilotażowe przeprowadzone w 4 krajach afrykańskich wykazało, że wdrożenie wybranych nowych zaleceń może skutkować zmniejszeniem liczby zakażeń miejsca operowanego o 39%. Opierając się na tych udanych przykładach, WHO opracowuje przewodnik i zestaw narzędzi, które pomogą władzom krajowym i lokalnym we wprowadzeniu zaleceń w życie.