By Michael W. Beug, PhD
PO Box 116, Husum, WA 98623, email: beugm evergreen.edu

Shiitake dermatitis zostało po raz pierwszy opisane przez Nakamurę w 1977 roku, a później przejrzał on 51 przypadków (Nakamura 1977, 1992). Objawy to ciemnoczerwone, prawie purpurowe pręgi na całym ciele, tak że ofiara wygląda jakby została wychłostana lub energicznie drapała się po wysypce z trującego dębu. Przyczyną jest spożycie surowego lub tylko lekko ugotowanego Shiitake. Przez długi czas uważano, że zespół ten jest ograniczony do Azji, ponieważ większość światowej produkcji Shiitake występuje właśnie w Azji. Jednak w 2006 roku zgłoszono przypadek w Anglii (Mak i Wakelin 2006), a w 2010 roku zgłoszono przypadek we Francji (Herault et al 2010). W New York Times z 18 lutego 2011 r. ukazał się artykuł Lisy Sanders o 56-letniej kobiecie z Portland w stanie Oregon, u której wysypka początkowo nie dawała spokoju dermatologom, dopóki jeden z nich nie zapytał, czy nie jadła ostatnio surowych lub niedogotowanych Shiitake. Spróbowała próbki w lokalnym sklepie spożywczym trzy dni przed pojawieniem się wysypki.

Lentinula edodes © photo by Michael Beug

Czasami znane jako flagellate dermatitis, zapalenie skóry wywołane przez Shiitake jest toksyczną reakcją na skrobiopodobny polisacharyd znany jako lentinan występujący w Lentinula edodes. Zapalenie skóry wywołane przez Shitake nie reaguje na testy kłucia stosowane przez dermatologów, ale wystąpiłaby reakcja, gdyby była to reakcja alergiczna. Lentinan ma działanie przeciwnowotworowe i jest stosowany jako środek wspomagający leczenie nowotworów złośliwych jelita grubego i żołądka w Japonii (Chihura et al 1969). Klinicznie wysypka przypomina flagellowe zapalenie skóry wywołane przez Bleomycynę, polipeptyd zawierający siarkę pochodzący ze Streptomyces verticillus.

Lentinan rozkłada się po podgrzaniu i dlatego tylko spożycie surowych lub częściowo ugotowanych Shiitake stanowi problem. Ponieważ lentinan jest używany w Japonii w celach leczniczych, wiadomo o nim całkiem sporo. Kiedy ponad 500 pacjentów zostało wystawionych na działanie dożylnej wersji lentinanu, tylko u dziewięciu rozwinęła się ta pasmowata wysypka. To pomaga wyjaśnić, dlaczego wysypka ta nie jest jeszcze zbyt dobrze znana w Ameryce Północnej. Tylko 2% lub mniej populacji może być dotkniętych i to tylko wtedy, gdy spożywają surowe lub niedogotowane Shiitake.

Dla dotkniętych osób, wysypka zwykle zaczyna się około 48 godzin po spożyciu surowego lub niedogotowanego Shiitake i trwa przez około 10 dni. Jest to reakcja toksyczna, a nie alergiczna i uważa się, że jest wynikiem działania lentinanu, który powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych i wyciek niewielkich ilości związków zapalnych tuż pod skórą. Wysypka zazwyczaj zaczyna się jako czerwone obszary, które nie bolą ani nie swędzą. Wkrótce czerwone pęcherze tworzą się, a następnie twardnieją nad czerwonymi regionami, ale wysypka nie jest początkowo swędząca, jak wysypka z trującym dębem byłaby w tym momencie. Czerwone smugi przekształcają się następnie w fioletowe pręgi, które utrzymują się przez kilka dni.

While samo zapalenie skóry wywołane przez Shiitake jest reakcją toksyczną, a nie reakcją alergiczną stymulowaną przez układ odpornościowy, spożycie dużej ilości surowego Shiitake u osób, które w przeciwnym razie nie byłyby narażone, może prowadzić do reakcji alergicznej (Kopp et al 2009). Osoby uczulone reagują silnie po nakłuciu surowym Shiitake, ale nie po nakłuciu gotowanym Shiitake, co wskazuje, że rozwinęła się u nich alergia. U niektórych pracowników zatrudnionych przy uprawie Shiitake występuje wysypka przypominająca egzemę, wywołana przez swoistą immunoglobulinę Shiitake (Aalto-Korte, et al 2005). Istnieją również udokumentowane przypadki alergicznego i przewlekłego nadwrażliwego zapalenia płuc wywołanego przez zarodniki Shiitake.

Informacje o tej toksycznej reakcji na grzyby zostaną dodane do strony poświęconej zespołom grzybów toksycznych w witrynie internetowej NAMA (http://namyco.org/toxicology/poison_syndromes.html) w ramach starań mających na celu dostarczenie szczegółowych informacji o zróżnicowanych przyczynach zatruć grzybami w jednym dogodnym miejscu.

• Aalto-Korte, K., P. Susitaival, R. Kaminska, S. Mäkinen-Kiljunen. 2005. Occupational protein contact dermatitis from shiitake mushroom and demonstration of shiitake-specific immunoglobulin E. Contact Dermatitis 53(4): 211-213.
• Chihura, G. Y. Maeda, J. Hamura, et al. 1969. Inhibition of mouse sarcoma 180 by polysaccharides from Lentinus edodes. Nature 222:687-688.
• Herault, M., J. Watson, A.-C. Bursztejn, J.-L. Schmutz, A. Barbaud. 2010. Shiitake dermatitis występuje obecnie we Francji. Annales de Dermatologie et de Venereologie 137(4): 290-293.
• Mak, R.K.H., S.H. Wakelin. 2006. Shiitake dermatitis: pierwszy przypadek opisany w kraju europejskim. The British Journal of Dermatology 154(4): 800-801.
• Nakamura, T. 1977. Toxicoderma wywołana przez shiitake. (Lentinus edodes). Japanese Journal of Clinical Dermatology 31: 65-68.
• Nakamura, T. 1992. Shiitake dermatitis. Contact Dermatitis 27(2): 65-70.
• Sanders, L. 2011. A Red Scare. The New York Times 18 lutego 2011 (z nytimes.com).

Ta strona dostępna również jako plik pdf.

powrót do góry

.