Buddyzm nie ma centralnego autorytetu, a wiele różnych odmian praktyki i filozofii rozwinęło się w jego historii. Trzy zachowane tradycje Vinaya rządzą dziś życiem klasztornym w różnych regionach i liniach – Theravada w Azji Południowo-Wschodniej i Sri Lance, Dharmaguptaka w Azji Wschodniej i Mulasarvastivada w Tybecie i regionie Himalajów.
Oczekuje się, że mnisi i mniszki będą pełnić różne role w buddyjskiej społeczności. Przede wszystkim oczekuje się od nich, że zachowają doktrynę i dyscyplinę znaną obecnie jako buddyzm. Oczekuje się również, że będą stanowić żywy przykład dla świeckich i służyć jako „pole zasługi” dla świeckich wyznawców, dając świeckim możliwość zdobywania zasługi poprzez składanie darów i wspieranie mnichów. W zamian za wsparcie świeckich oczekuje się od mnichów i mniszek surowego życia skupionego na studiowaniu doktryny buddyjskiej, praktyce medytacji i przestrzeganiu dobrych obyczajów. Względny stopień nacisku na medytację lub studiowanie był często przedmiotem dyskusji w społeczności buddyjskiej. Wielu kontynuowało związek ze swoimi pierwotnymi rodzinami.
Bhikkhu & Zgromadzenia BhikkhuniEdit
Według sutr, chociaż jego wyznawcy początkowo składali się tylko z mężczyzn, Budda uznał kobiety za wyznawczynie po tym, jak jego macocha, Mahaprajapati, poprosiła o pozwolenie na życie jako wyświęcona praktykująca i otrzymała je. Uczeń Buddy, Ananda, mocno nalegał na włączenie żeńskiego zakonu. Żeńskie wspólnoty monastyczne w linii bhikkhuni nigdy nie powstały w społecznościach Wadżrajany w Tybecie i Nepalu; wspólnoty Therawady istniały wcześniej, ale wymarły między XI a XIV wiekiem. Wyświęcenie w linii bhikkhuni nadal istnieje wśród wspólnot wschodnioazjatyckich, a próby odrodzenia podjęto w Azji Południowo-Wschodniej i na Sri Lance.
Wsparcie dla bhikkhunis różni się znacznie w zależności od tradycji, z mae ji i innymi Theravada żeńskimi mnichami nie otrzymującymi takiego samego instytucjonalnego uznania i wsparcia jak ich w pełni wyświęceni męscy odpowiednicy. Kobiety w krajach Theravady spotkały się również z oficjalnym i popularnym oporem wobec przywrócenia w pełni wyświęconych linii bhikkhuni.
Etapy święceń monastycznychEdit
Święcenia tradycyjnie są procesem dwuetapowym. Bhikkhu lub Bhikkhuni najpierw przyjmują święcenia jako Samanera lub Samanerika’ (nowicjusz), zamieszkując w klasztorze i ucząc się życia monastycznego. Następnie mogą przejść upasampadę, wyższe święcenia, które nadają pełny status monastyczny i obowiązki.
Męscy nowicjusze mogą zostać wyświęceni w bardzo młodym wieku w tradycji Theravada, ale generalnie nie młodszym niż 8 lat – tradycyjne wytyczne mówią, że dziecko musi być „wystarczająco stare, aby odstraszyć wrony”. W tradycji wschodnioazjatyckiej formalne święcenia samanery nie mogą mieć miejsca przed ukończeniem dziewiętnastego roku życia, choć przyszli nowicjusze mogą żyć w społeczności monastycznej od bardzo młodego wieku. Kobiety zazwyczaj decydują się na święcenia jako osoby dorosłe, ponieważ nie ma oczekiwań, że zrobią to w dzieciństwie. Samanery żyją zgodnie z Dziesięcioma Przykazaniami, ale nie są odpowiedzialne za życie według pełnego zestawu reguł klasztornych.
Nie ma żadnych wymagań co do długości święceń jako samanera. W południowo-wschodniej Azji, nowicjaty mogą być tak krótkie jak kilka tygodni, a tymczasowe święcenia na okres tygodni lub miesięcy są powszechne.
Wyższe święcenia (upasampada), nadające status pełnego Bhikkhu lub Bhikkhuni, są udzielane tym, którzy ukończyli 20 lat. Kobiety-mniszki podążają podobną drogą, ale są zobowiązane do życia jako Samaneras przez dłuższy okres czasu, zazwyczaj pięć lat. Wyższe święcenia muszą mieć miejsce przed kworum mnichów, przy czym pięć osób to dopuszczalne minimum, a dziesięć sugeruje się w zwykłych okolicznościach.
Ci, którzy przeszli wyższe święcenia są zobowiązani do przestrzegania dużej liczby dodatkowych zasad, znanych jako Pratimokṣa, które regulują ich zachowanie, ubiór i decorum. Liczba reguł różni się w zależności od tradycji Vinayi, przy czym mnisi Theravady przestrzegają około 258 reguł, mnisi Dharmaguptaki 250, a mnisi Mulasarvastivady 258. Mniszki muszą przestrzegać dodatkowych zasad, z których część formalnie podporządkowuje je męskim mnichom. Mniszki Theravada mają 311 reguł, mniszki Dharmaguptaka 348, a mniszki Mulasarvastivada 354.
Regionalne tradycje różnią się co do tego, czy wyższe święcenia są trwałą zmianą statusu (z wyjątkiem naruszeń reguł klasztornych), czy też śluby święceń mogą być tymczasowo lub trwale unieważnione. W Birmie, na Tajwanie i w Hong Kongu, istnieją czasami krótkoterminowe święcenia monastyczne dostępne dla świeckich buddystów, którzy składają śluby na okres od tygodnia do miesiąca. W Tajlandii takie ustalenia są obecnie dostępne tylko dla mężczyzn.
Zwyczaje dotyczące innych aspektów wyższych święceń również różnią się między krajami. Podczas gdy większość karierowiczów w tradycji Theravada podejmuje formalne święcenia upasampada tak szybko jak się do tego kwalifikują, mnisi w Azji Wschodniej często pozostają nowicjuszami. Może to być spowodowane historycznym brakiem w pełni wykwalifikowanych świątyń zdolnych do udzielania święceń upasampada we wschodnioazjatyckich społecznościach. Wschodnioazjatyccy mnisi również zazwyczaj podejmują się Nakazów Bodhisattwy, zestawu dodatkowych wytycznych opartych na ścieżce Bodhisattwy.
Wcześniejsze różnice w interpretacji lub praktykach święceń i regułach klasztornych, w połączeniu z różnicami geograficznymi, mogły spowodować rozwój różnych wczesnych szkół buddyjskich z linii święceń znanych jako Nikayas.
Reguły i nakazyEdit
Przepisy dyscyplinarne dla mnichów i mniszek mają na celu stworzenie życia, które jest proste i skoncentrowane, raczej niż takie, w którym panuje niedostatek lub surowa asceza. Celibat ma pierwszorzędne znaczenie w dyscyplinie monastycznej, postrzegany jest jako najważniejszy czynnik oddzielający życie monastyczne od domowego. W zależności od tradycji i ścisłości obserwacji, mnisi mogą jeść tylko jeden posiłek dziennie, dostarczany albo przez bezpośrednie darowizny żywności od świeckich zwolenników, albo z kuchni klasztornej, która jest zaopatrzona (i ewentualnie obsadzona) przez świeckich zwolenników.
W przeciwieństwie do chrześcijańskich mnichów, niektóre szkoły buddyjskich mnichów nie są zobowiązane do życia w posłuszeństwie wobec przełożonego. Oczekuje się jednak, że mnisi będą okazywać szacunek starszym członkom Sanghi (w tradycji tajskiej starszeństwo opiera się na liczbie odosobnień deszczowych, vassas, na które dana osoba została wyświęcona). Budda nie wyznaczył następcy, ani nie określił zasad nakazujących posłuszeństwo w kodeksie klasztornym. Oczekuje się, że poszczególne grupy mnichów będą podejmować decyzje kolektywnie poprzez regularne spotkania wspólnoty, na których będą podejmowane decyzje dotyczące naruszeń reguł klasztornych i rozporządzania wspólną własnością. W grupach mnichów można zaobserwować indywidualne relacje nauczyciel-uczeń, starszy/junior, preceptor-stażysta, ale nie ma tu formalnych stanowisk, nie ma też uprawnień do wydawania poleceń czy rozkazów dla starszych mnichów. Opatka lub opat, zazwyczaj starszy mnich, który jest jeszcze na tyle młody by być aktywnym, jest zazwyczaj odpowiedzialny za codzienną administrację klasztoru i może wyznaczyć innych do pomocy w pracy. W niektórych tradycjach, opatka/opat jest wybierana przez głosowanie mnichów w klasztorze. W innych tradycjach (na przykład w Tajlandii), opat jest wybierany przez społeczność świecką.